Zorla Yerleştirmeden Yerinden Etmeye
Türkiye’de Değişen İskân Politikaları

Toplum mühendisliği lafının sosyal bilimlerden günlük politikaya sirayet ettiği günümüzde, bu “mühendisliğin” en etkili araçlarından olan iskân politikalarının pek az dikkat çekmesi, pek az tartışılması, çarpıcı bir çelişki. Şehircilik ve nüfus çalışmalarının ülkemizdeki önemli ustalarından Sema Erder’in kitabı, bu tartışmayı açıyor.

“Ne yazık ki, Türkiye’de toplumun çoğunluğu, geçmişinde göç ve yerleştirmeyle ilgili acılı anıları olsa da, iskân kurumunun bugünkü dışa kapalı ve yabancı korkusuyla zedelenmiş arkaik anlayışını destekliyor. Oysa, bugünün mağdurları olan yabancıların, mültecilerin, sığınmacıların konumu, ancak ‘insan hakları’ fikrinin yaygın olarak benimsenmesi ve içselleştirilmesiyle iyileşebilir. Aynı şekilde, ne yazık ki, kentlerde ve kırsal alanlarda yerinden edilenler ve kamulaştırma mağdurları adeta çoğunluğun sessizliğine muhataptırlar.”

Toplum mühendisliği lafının sosyal bilimlerden günlük politikaya sirayet ettiği günümüzde, bu “mühendisliğin” en etkili araçlarından olan iskân politikalarının pek az dikkat çekmesi, pek az tartışılması, çarpıcı bir çelişki. Şehircilik ve nüfus çalışmalarının ülkemizdeki önemli ustalarından Sema Erder’in kitabı, bu tartışmayı açıyor. Kitap aynı zamanda, Türkiye’nin tarihini iskân politikaları üzerinden okumamızı sağlıyor: Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi… Kürtler ve Aleviler’in zorla yerleştirilmesi… Ulus-devletin yapıtaşı mahiyetindeki 1934 iskân Kanunu… Yeni devletin “kurucu unsuru” olmaktan “dış Türkler” statüsüne Balkan göçmenleri… Son “şenlendirme uygulaması” niteliğindeki 1974 Kıbrıs nüfus yerleştirmesi… 1980’lerin ikinci yarısından sonra “güvenlik amaçlı” kitlesel sürgünler… Osmanlı’da iskân kurumunun oluşumundan, Cumhuriyet dönemine, yerleştirme ve göçertmenin etkili bir yönetim mekanizması olarak işletildiğini görüyoruz. Erder, günümüzdeki iskân anlayışını süreklilik ve değişim boyutlarıyla ele alırken; gerek afetler gerek kamu yatırımları nedeniyle yerinden edilip mülksüzleştirilenlere de bakıyor ve yeni iskân Kanunu’nun inşaat sektörünün “kolaylaştırıcısı” olma işlevine dikkat çekiyor.

Lisans eğitimini A.Ü. SBF’de, yüksek lisans eğitimlerini H.Ü. Nüfus Etüdleri Enstitüsü (Demografi), Stockholm Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi’nde (Kent Bilimleri) yaptı, doktora derecesini de Marmara Üniversitesi’nden aldı. Akademik yaşamını esas olarak Marmara Üniversitesi’nde sürdürdü ve emekli oldu. İşçi göçü, gettolaşma, gecekondulaşma, çocuk göçü, uluslararası göç, insan ticareti, yerel siyaset, kentsel gerilim konularında araştırmalar yaptı, sonuçlarını kitap ve makale olarak yayımladı. MEAwards, Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü ve Kadir Has Üstün Başarı Ödülü’nü aldı. ı. İletişim’den daha önce Ümraniye: İstanbul’da Bir Kentkondu (1996; 6. baskı 2021) ve Zorla Yerleştirmeden Yerinden Etmeye (2018) kitapları yayımlanmıştı.

Kitabın Adı Zorla Yerleştirmeden Yerinden Etmeye
Alt Başlık Türkiye’de Değişen İskân Politikaları
ISBN 9789750524394
Yayın No İletişim - 2639
Dizi Araştırma-İnceleme - 432
Alan Kentleşme, Çevre ve Ekoloji, Sosyoloji
Sayfa 312 sayfa
En 130 mm
Boy 195 mm
Ağırlık 259 gr
Perakende Satış Fiyatı 209,00 TL
Baskı 1. baskı - Haziran 2018
Yazar Sema Erder
Editör Tanıl Bora
Yayına Hazırlayan Bahar Şimşek
Dizi Kapak Tasarımı Ümit Kıvanç
Kapak Suat Aysu
Kapak Fotoğrafı Kemal Vural Tarlan
Uygulama Hüsnü Abbas
Düzelti Remzi Abbas
Dizin Berkay Üzüm
Baskı Ayhan Matbaası
Cilt Güven Mücellit