Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler

Ümit Hassan bu anıtsal çalışmasında Türkoloji literatürünü eleştirel bir süzgeçten geçirir. Türk mitolojisinin motiflerini tarihsel bir kanavaya işler. Han, Tengri, Töre, Kut gibi sihirli bir hâleyle kuşatılmış kavramların arkeolojisini yapar. Anahanlığın, şamanlığın, “kolektif aksiyon” dinamiğinin dönüşümünü ve kadim-ilksel devlet geleneğinin oluşumunu inceler.

“Kandaş toplumun eşitlikçi hayat tarzını meydana getiren unsurların, katmanlaşmayı hızlandıracak ‘teknik’lerin hammaddesi haline getirilmesi, ‘gens’den/‘klan’dan ‘devlet’e, ‘örgütlenme’den siyasete giden yolun aşılmasındaki başlıca araçları oluşturur. Bu süreç Asya göçebeliğinde çok net görülür.”

Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler, eski Türklerin tarihine, milliyetçi hamasetin dışında, bununla beraber alabildiğine tutkuyla, canlı bir merakla yaklaşmasıyla, yol açıcı bir eserdir.

Ümit Hassan bu anıtsal çalışmasında Türkoloji literatürünü eleştirel bir süzgeçten geçirir. Türk mitolojisinin motiflerini tarihsel bir kanavaya işler. Han, Tengri, Töre, Kut gibi sihirli bir hâleyle kuşatılmış kavramların arkeolojisini yapar. Anahanlığın, şamanlığın, “kolektif aksiyon” dinamiğinin dönüşümünü ve kadim-ilksel devlet geleneğinin oluşumunu inceler.

1985’te Sedat Simavi Sosyal Bilimler Ödülü’nü kazanan eser, ince dikkatleri ve çok yönlü göndermeleriyle, bir tür analitik içgörü örneğidir.

“Ümit Hassan, daha sonra Marc Abélès’in ‘devlet takıntısı’ olarak adlandıracağı olguya karşı bir uyarıyla ya da meydan okumayla söze girer. (...) Türk tarihini sürekli olarak ‘hep devlet kuran/asla devletsiz olmamış bir topluluğun tarihi’ olarak okuma girişimine dikkat çeker.”
AYHAN YALÇINKAYA

Cihan Savaşları’nın İkincisi’nde doğdu (26 Mayıs 1943). Orta ve yükseköğrenimini zor-belâ tamamladı. En çok Godfrey Goodwin’den öğrendi, san’at tarihi ve insâniyet bâbında. Kütüphânelerde “raf sistemi”nin faydasına hâlâ inanacak kadar muhafazakârdır. Ders makinesi olmaktan ders almadı; galiba, hafif-tertip bir rekor sahibi: Hukuk Tarihi’nden Uygarlık Tarihi’ne, Sosyoloji’den Siyasal Antropoloji’ye, Siyasal Doktrinler’den Osmanlı Sosyal-Siyasal Yapısı’na, Türk ve İslâm Düşünce Tarihi’nden Türk Dili-Edebiyatı’na, ve dahi Spor Tarihi’ne kadar yirmiyi aşkın alanda ve alt başlıkta, şu kadar yıldır hiç kesintisizce, iki yüz kadar derste öğrenmeye-öğretmeye çalıştı. (Bir ecnebiye rastladığında, bu durumdan, tabiî ki, hiç bahsetmedi.) Vakit kaldığında (fumoir’da) yazı yazdı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi’nden sonra, dokuz yıldır –güzelim– Kıbrıs’ta Yakın Doğu Üniversitesi’nde görev yapmıştı. İskambil oynamaktan, at yarışında heyecanlanmaktan, spor temâşâsından pek hoşlanırdı; sevmeyi pek severdi. Bunlardan son ikisini sürdürmüştür. 17 Ocak 2023’te hayatını kaybetti.

Eserleri İletişim Yayınları’ndan yayımlanmaktadır: Osmanlı: Örgüt-İnanç-Davranış’tan Hukuk-İdeoloji’ye (2001), Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler (2023, ilk baskı 1986), İbn Haldun: Metodu ve Siyaset Teorisi (2024, ilk baskı 1977).

Kitabın Adı Eski Türk Toplumu Üzerine İncelemeler
ISBN 9789750535574
Kapak Ümit Hassan’ın albümünden
Yayın No İletişim - 3343
Dizi Araştırma-İnceleme - 562
Alan Tarih
Sayfa 352 sayfa
En 130 mm
Boy 195 mm
Perakende Satış Fiyatı 229,00 TL
Baskı 1. baskı - Ekim 2023
Yazar Ümit Hassan
Editör Tanıl Bora
Sunuş Ayhan Yalçınkaya
Kapak Suat Aysu
Uygulama Hüsnü Abbas
Düzelti Nebiye Çavuş
Dizin Berkay Üzüm
Baskı Ayhan Matbaası
Cilt Güven Mücellit