Eleştiri, Norm ve Ütopya

Eleştirel Teorinin Temellerine Dair Bir İnceleme

Siyaset bilimi ve felsefesinde temel eser statüsü kazanmış bir kitap olan Eleştiri, Norm ve Ütopya, “Eleştirel Teori”yi (Frankfurt Okulu) sosyal teori içerisinde temellendirirken, bu geleneğin bir düşünme biçimi ve teorik yapı olarak özgünlüğünü vurgulama amacını da taşıyor. Seyla Benhabib, Kant, Hegel ve Marx aracılığıyla “eleştiri” kavramının kökenlerini sergilerken, bu kökenlerin antropolojik, etik ve sosyolojik sonuçlarını, Eleştirel Teori’nin ön-tarihi olarak okumaya izin veren oldukça geniş bir zeminde değerlendiriyor. Böylece, Eleştirel Teori’nin normatif temellerini bu zemin üzerinde yeniden kurmaya girişiyor. Kitap “araçsal aklın eleştirisiyle”, Kant, Hegel ve Marx’ı içeren klasik gelenek içerisinde korunan eleştiri kavramının, Frankfurt Okulu’nun teorik girişimiyle nasıl dönüştürüldüğünü de göstermeyi hedefliyor. Benhabib birçok yorumcunun aksine, Horkheimer ve Adorno’nun felsefî ve düşünsel radikalizminin Habermascı bir iletişimsel eylem ve etik programı içerisinde, üstelik “özne felsefesinin” açmazlarını da ortadan kaldırarak uzlaştırılabileceğini düşünmektedir. Eleştiri, Norm ve Ütopya, hem Eleştirel Teori’nin başat temaları konusunda genel bir giriş hem de özel bir eleştirel düşünce tarihi olarak okunabilecek bir içeriğe sahiptir. Ayrıca Eleştirel Teorinin modernlik projesiyle ilişkisini de bu içerikten türetmek mümkün olabilecektir. Kitap, Benhabib’in birçok disipline yayılan eleştirel ilgisinin anlaşılması konusunda da önemli ipuçları sunmaktadır.