Osmanlı İmparatorluğu'nda

Alman Nüfuzu

İlber Ortaylı, yarı-sömürgecilik sisteminin ilk mimarı olarak nitelendirdiği Almanya’nın, 20. yüzyılın başında, çöküş süreciyle dağılma süreci arasında bir yerlerde seyreden Osmanlı İmparatorluğu’yla kurduğu ilişkileri, yarattığı nüfuz alanını, tarihin yeterince ele alınmamış konuları arasında sayıyor. Oysa: “Genç Alman İmparatorluğu’nun yayılma hırsı, evvelemirde Osmanlı ülkelerine yönelmişti. Bu yayılmacılığı iktisadî, askerî ve siyasî ittifak alanlarında düşünmelidir. Almanya 19. yüzyılın Fransız, İngiliz tipi kolonyalizmine geç kalmıştır ve şartlar dolayısiyle yeni bir nüfuz politikası türü yaratmaktadır. Bu ülkelerde kurduğu nüfuz, 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başındaki Almanya’nın tarihidir demek pek yanlış olmaz. Aynı nitelik son devir Osmanlı tarihi için de sözkonusudur. Bu nedenledir ki, iki ülke arasındaki ilişkiler yoğun bir biçimde araştırma konusu olmalıdır. Konuyu işlemek için arşiv belgelerinin zenginliği yanında o devirde basılan bazısı yarı propaganda, bazısı siyasî-iktisadî durum raporu niteliğinde bir hayli kitap ve risale vardır.”
Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Ortaylı’nın, olması gerekeni “olmuş”a dönüştürdüğü; dönemin Almanya-Osmanlı İmparatorluğu ilişkilerini, kendi deyişiyle, hem “arşiv belgelerinin zenginliği”nden yararlanarak, hem ikincil kaynaklara ulaşarak değerlendirdiği, bir kitap.