Elfriede Jelinek

1946’da Avusturya’nın Steiermark eyaletinde Mürzzuschlag isimli kasabada dünyaya geldi. Jelinek’in babası Dr. Friedrich Jelinek, işçi sınıfına mensup Çek asıllı bir Yahudi olmasına rağmen İkinci Dünya Savaşı sırasında sanayi işlerinde çalıştığı için Nazi rejiminden kurtulmuş bir kimyagerdi. Annesi Olga Buchner ise büyük bir şirkette personel müdürüydü ve varlıklı bir Viyana ailesinden geliyordu. Jelinek de bu şehirde büyüdü. İlköğrenimini Katolik okullarında, kendi deyişiyle “baskı” altında tamamladı, erken yaşta piyano, org ve blok flüt dersleri aldı ve Viyana Konservatuvarı’na girdi. Albertsgymnasium’u 1964’te bitirdikten sonra Viyana Üniversitesi’nde tiyatro ve sanat tarihi okudu. Jelinek şiir yazarak edebiyatçılığa başladı ve ilk derlemesi Lisas Schatten’ı 1967 yılında yayımladı. 1970’lerde öğrenci hareketlerine katılan Jelinek, ilk romanları wir sind lockvögel baby! (1970) ve Michael: Çocuksu Topluma Gençlik Romanı’nda (1972) kapitalizmi, popüler kültürü ve savaş sonrası Batı zenginliğini yenilikçi ve eleştirel bir dille ele aldı. 1974’te Fassbinder filmlerinin müziklerinin bestecisi Gottfried Hüngsberg ile evlendi, zamanını Viyana ve Münih arasında ayırmaya başladı. Sonraki romanları Die Liebhaberinnen (Kadın Âşıklar, 1975), Die Ausgesperrten (Dışlananlar, 1981) ve otobiyografik romanı Piyanist (1988) ile ün kazandı. Lust (1989) ve Die Kinder der Toten (Ölülerin Çocukları, 1995) gibi romanlarında erkek egemen toplumu, kadınların uğradığı tuzakları işledi. 1980’lerden itibaren Avusturya ve Almanya’nın Yahudi düşmanı geçmişini sertçe eleştiren Jelinek, ülkesinde ve Almanca konuşulan coğrafyada tartışmalı bir yazar oldu. Jelinek, roman dışında diğer türler arasında (oyun, opera, senaryo, çeviri) ustalıkla geçişler yaparak çok yönlü bir sanatçı olduğunu ve verdiği her eserle yeni tartışma alanları açabildiğini göstermiştir. 1986 yılında Heinrich Bella Ödülü’ne, 1998 yılında Almanya’nın prestijli Georg Büchner Ödülü’ne, 2004 yılında ise Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü.